Rzeźbiary – Kierunek Paryż
The Sculptresses
Muzeum Narodowe w Warszawie w 2025 roku zrealizowało projekt "Rzeźbiary - kierunek Paryż" dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura Inspirująca 2025-2026”.
Projekt realizowany był we współpracy z Instytutem Polskim w Paryżu, choreografką Evą Klimáčkovą założycielką Compagnie E7KA oraz Biblioteką Polską w Paryżu.
Projekt "Rzeźbiary - kierunek Paryż" ukazuje twórczość polskich rzeźbiarek jako źródło inspiracji dla współczesnych artystów.
Celem projektu było zaprezentowanie francuskiej publiczności wkładu polskiego dziedzictwa w rozwój kultury europejskiej i światowej.
W ramach projektu zaproponowano szereg działań.
Pokazowi perfomensu "Rzeźbiary", towarzyszyły wykłady, dyskusja, laboratorium choreograficzne i akcja w przestrzeni publicznej.
Inicjatywy te umożliwiły wymianę doświadczeń pomiędzy polskimi i francuskimi muzealnikami oraz środowiskiem tancerzy i choreografów, a także dotarcie do szerokiej publiczności.
Projekt stał się okazją do rozwoju współpracy.
Performens „Rzeźbiary” został zaprezentowany jako unikalne zjawisko polskiej kultury, które dzięki wyjątkowej współpracy pomiędzy kuratorkami i choreografkami w innowacyjny sposób przedstawia dorobek polskich rzeźbiarek XIX i XX wieku.
Peroformens powstał w 2023 roku na zamówienie Muzeum Narodowego w Warszawie jako wydarzenie towarzyszące wystawie „Bez gorsetu. Camille Claudel i polskie rzeźbiarki XIX wieku”, kuratorowanej przez dr Ewę Ziembińską we współpracy z Alicją Gzowską, realizowanej w ramach projektu badawczego „Polskie rzeźbiarki”, poświęconego pionierskiej generacji rzeźbiarek.
Zadanie "Rzeźbiary - kierunek Paryż" polegało na prezentacji wielodziedzinowej działalności twórczej o znacznym potencjale do inspirowania i pogłębiania współpracy przy realizacji kolejnych projektów. Performens „Rzeźbiary” wraz z programem towarzyszącym zaprezentowały wkład polskiego dziedzictwa w rozwój kultury europejskiej i światowej, ukazując pracę polskich rzeźbiarek jako źródło inspiracji dla współczesnych artystów.
Realizację projektu poprzedziły próby w Polsce oraz konsultacje online z Partnerką Strategiczną – Evą Klimáčkovą – dotyczące dostosowania performansu do specyfiki francuskiego odbiorcy. Performans „Rzeźbiary” został zaprezentowany w nowym składzie – wzięły w nim udział Dana Chmielewska i Magda Fejdasz. Dla artystek zaprojektowano i uszyto nowe kostiumy.
Wydarzenia zrealizowane w ramach projektu
„The Sculptresses. Corps. Objet. Médiation.”
5 czerwca 2025, godz. 18:00–22:00
Instytut Polski, 86 rue de la Faisanderie, Paryż (16e)
Spotkanie miało formę otwartej dyskusji, która zgromadziła kuratorki, choreografki i tancerki z Polski i Francji. Uczestniczyły w nim m.in.: - Cécile Bertran (Muzeum Camille Claudel) - Ophélie Ferlier Bouat i Sybil Meunier (Muzeum Bourdelle) - Eva Klimáčková (choreografka, tancerka) - Ewa Ziembińska (kuratorka Muzeum Rzeźby im. X. Dunikowskiego w Królikarni)
Spotkanie rozpoczęło się wykładem dr Ewy Ziembińskiej na temat jej projektu badawczego "Polskie rzeźbiarki XIX i XX wieku", który stanowił wprowadzenie do głównej części – dyskusji, która poświęcona była roli choreografii i ruchu w interpretacji rzeźby oraz ciału jako narzędziu dialogu z przestrzenią muzealną.
Po dyskusji zaprezentowano performans „Rzeźbiary” w choreografii Weroniki Pelczyńskiej i Magdy Fejdasz, w wykonaniu Dany Chmielewskiej i Magdy Fejdasz. Artystki, poprzez swoje ciała traktowane jako „żywe posągi”, przywoływały sylwetki XIX-wiecznych rzeźbiarek: Camille Claudel, Elen Bertaux, Toli Certowicz, Antoniny Rożniatowskiej, Gerson Dąbrowskiej i Marii Łubieńskiej. Performans stał się artystycznym i historycznym komentarzem, podkreślającym zarówno siłę, jak i kruchość kobiecego ciała. Ujęcie choreograficzne zbudowało symboliczny pomnik zapomnianym twórczyniom, łącząc przeszłość ze współczesnością.
Projekt „Rzeźbiary – kierunek Paryż” łącząc badania nad dziedzictwem polskiej rzeźby z nowoczesnymi praktykami choreograficznymi zyskał interdyscyplinarny charakter. Dzięki wykładowi dr Ewy Ziembińskiej oraz performansowi artystek, francuska publiczność miała okazję poznać postaci polskich rzeźbiarek oraz sposoby współczesnego „opowiadania” historii kobiet poprzez ciało, ruch i obecność w przestrzeni muzealnej. Wymiana wiedzy i doświadczeń między polskimi a francuskimi ekspertkami z dziedziny sztuki, tańca i muzealnictwa, stanowiła ważne doświadczenie dla obu stron. Szczególną wartość miały refleksje Evy Klimáčkovej na temat ciała jako medium odczytywania przestrzeni muzealnej, historii i ekspozycji. Działania te przyczyniły się do rozwoju długoterminowych relacji z zagranicznymi instytucjami i pozytywnie wpłynęły na możliwość realizacji wspólnych inicjatyw promujących polską kulturę w przyszłości.
Wydarzenie w ramach „Nuit Blanche”
7 czerwca 2025, godz. 20:00
Instytut Polski, 86 rue de la Faisanderie, Paryż (16e)
Performans „Rzeźbiary” został również zaprezentowany 7 czerwca w ramach programu „Nuit Blanche” – paryskiego święta sztuki, co pozwoliło dotrzeć do szerokiego grona odbiorców. Wydarzenie rozpoczęło się od powitania gości przez Dyrektorkę Instytutu Polskiego, Joannę Wajdę, oraz Natalię Barbarską z IP w Paryżu. Następnie dr Ewa Ziembińska wygłosiła krótki wykład na temat projektu. Publiczności został zaprezentowany katalog wystawy "Bez gorsetu. Camille Claudel i polskie rzeźbiarki XIX wieku", który towarzyszył wystawie o tym samym tytule w Muzeum Narodowym w Warszawie w 2023 r., stanowiąc podsumowanie pierwszej odsłony projektu dr Ewy Ziembińskiej realizowanego we współpracy z Alicją Gzowską. Pokaz performansu został entuzjastycznie przyjęty przez publiczność – wymagającą, francuską widownię – i zakończył się długimi, gromkimi brawami. Po wydarzeniu odbyły się rozmowy z artystkami i choreografką, podczas których publiczność dzieliła się swoimi wrażeniami.
Laboratorium choreograficzne i działanie w przestrzeni publicznej
6–7 czerwca 2025, godz. 9:00-15:00
Biblioteka Polska w Paryżu, Musée de la Sculpture en plein air
Równolegle z wydarzeniami performatywnymi, zorganizowano laboratorium choreograficzne prowadzone przez Weronikę Pelczyńską i Magdę Fejdasz, we współpracy z Biblioteką Polską w Paryżu. Dzięki wsparciu Partnerki Strategicznej – Evy Klimáčkovej – do projektu zaproszono lokalnych tancerzy i performerów. Warsztaty pozwoliły uczestnikom poznać metodykę pracy artystek oraz zakończyły się wspólnym działaniem w przestrzeni publicznej – w Plenerowym Muzeum Rzeźby (Musée de la Sculpture en plein air). Laboratorium stworzyło przestrzeń do wymiany doświadczeń oraz nawiązania nowych relacji zawodowych pomiędzy polskimi i francuskimi artystkami. Panująca podczas spotkań atmosfera otwartości i współpracy stała się fundamentem do planowania przyszłych, międzynarodowych działań. Opisane powyżej działania skierowane były do szerokiej lokalnej publiczności oraz specjalistycznego francuskiego środowiska choreograficznego.
W ramach projektu opracowane zostały audioprzewodniki somatyczne do wybranych rzeźb artystek XIX wieku.
W konsultacji z dr Ewą Ziembińską, kuratorka Zbiorów Rzeźby MNW, zostały wybrane rzeźby do deskrypcji somatycznych, do których odnosi się performance „Rzeźbiary”. Na podstawie wskazanych dzieł prowadzone były prace i konsultacje z Evą Klimackovą, która opracowała deskrypcje somatyczne, odnosząc się do swoich profesjonalnych doświadczeń z obszaru tańca i choreografii.