Od piramid do street artu / Przekrojowy kurs z historii sztuki

edycja 2025/2026

Dopiero zaczynasz swoją przygodę ze sztuką? Pasjonuje Cię malarstwo i architektura, ale czujesz potrzebę usystematyzowania wiedzy? A może myślisz o zdawaniu historii sztuki na maturze? W każdym przypadku nasz kurs historii sztuki będzie odpowiednim wyborem. Podczas 45 wykładów poznasz najważniejsze zagadnienia, które na przestrzeni kilku tysiącleci kształtowały oblicze architektury, rzeźby, malarstwa i sztuk użytkowych.

Kurs składa się z trzech semestrów, co pozwala na syntetyczne, lecz dokładne omówienie najistotniejszych zjawisk w sztuce europejskiej i polskiej, oraz zarysowanie wybranych zagadnień w sztuce światowej. Pierwsza część zakończy się tematycznie na sztuce renesansu, druga wraz z końcem XIX wieku, a trzecia poświęcona będzie sztuce XX i XXI wieku.

Karnety na II semestr kursu będą dostępne w sprzedaży od 17 września 2025. Serdecznie zapraszamy!

Termin: wtorki, godz. 18.00

Czas trwania: 80 minut (w tym czas na odpowiedzi na wybrane pytania uczestników)

Miejsce: wydarzenie online, platforma ClickMeeting

Zasady udziału: imienny karnet na jeden semestr w cenie 150 zł lub jednorazowe bilety wykładowe w cenie 15 zł dostępne on-line od wtorku, od godz. 10.00 – dwa tygodnie przed wydarzeniem

Dodatkowe informacje:

- Zarówno karnety jak i bilety można nabyć tylko on-line.

- Osoby posiadające karnet otrzymują link do wykładu trzykrotnie: tydzień wcześniej (poza pierwszym wykładem), w dniu wydarzenia oraz na 30 min przed rozpoczęciem wykładu.

- Osoby, które kupiły bilet na pojedynczy wykład, otrzymują link w chwili zakupu  (link znajduje się na bilecie przesłanym na wskazany przy zakupie adres).

- W przypadku pytań prosimy o zapoznanie się z zakładką , w tytule wiadomości prosimy podać nazwę kursu.

- Prosimy o zapoznanie się z Regulaminem.

HARMONOGRAM II SEMESTRU

7 października
Między renesansem a barokiem: narodziny nowej epoki / Karolina Zalewska
Artyści zmęczeni odtwarzaniem natury, harmonią kompozycji i idealnymi proporcjami ciała skierowali sztukę na nowe tory. Z zagmatwania, dziwności i hermetyczności manieryzm uczynił zalety nowego stylu, którego wyrafinowanie dostrzec mogli jedynie prawdziwi koneserzy. „Pozy figur powinny być urozmaicone i pełne gracji [...]; do każdego dzieła powinieneś wprowadzić co najmniej jedną figurę, całą skręconą, zagadkową i trudną, aby ci, którzy znają się na subtelnościach sztuki, zauważyli twoją umiejętność” – pouczał Paolo Pino w traktacie Dialogo della pittura z 1548 roku.

14 października
Sztuka renesansu w Polsce / Karolina Zalewska
Król Zygmunt Stary pozostawił w Krakowie wyraźne piętno swojej fascynacji sztuką renesansową. Zetknął się z nią jeszcze jako królewicz, przebywając na węgierskim dworze swego brata Władysława Jagiellończyka. Sprowadzeni nad Wisłę włoscy architekci i rzeźbiarze, współpracując z artystami i rzemieślnikami z północnej Europy, nadali polskiemu Odrodzeniu oryginalną formę, dostosowując włoskie kanony do miejscowych realiów. Arkadowy dziedziniec Zamku Wawelskiego i Kaplica Zygmuntowska, silnie kontrastując z gotycką bryłą katedry, są najdobitniejszymi świadectwami dokonanej w XVI wieku przemiany stylowej.

21 października
Sztuka baroku. Część I Architektura i rzeźba / Rita Twardziak
Podczas pierwszego spotkania dowiemy się, jak właściwie narodził się barok, i jaką funkcję w tej epoce miała odgrywać sztuka. Przyjrzymy się, w jaki sposób kształtował się barokowy mecenat, czy wyglądał tak samo w całej Europie, a wreszcie – jakie są podstawowe wyróżniki sztuki baroku. Omówimy również architekturę baroku w poszczególnych państwach, zapoznamy się z podstawową terminologią oraz zatrzymamy się przy rzeźbie barokowej, wskazując na znaczenie korespondencji sztuk.

28 października
Sztuka baroku. Cześć II Malarstwo europejskie krajów katolickich / Rita Twardziak
Podczas omawiania barokowego malarstwa, wskażemy na jego niezwykłą różnorodność formalną, a także w stosowaniu technik oraz funkcji. Zwrócimy uwagę na elementy wspólne sztuki powstającej w krajach katolickich, jednocześnie podkreślając indywidualność poszczególnych twórców, działających m. in. we Włoszech, Hiszpanii i Francji. Nie zabraknie też przypomnienia sylwetek twórców najbardziej zapamiętanych w historii sztuki, np. Caravaggia czy Velázqueza.

4 listopada
Sztuka baroku. Część III Sztuka niderlandzka / Rita Twardziak
Szczególne miejsce w epoce baroku zajmuje sztuka niderlandzka. W wyniku wojny osiemdziesięcioletniej (1568–1648) Niderlandy uległy podziałowi na część katolicką i protestancką. Jaki wpływ miała religia oraz model mecenatu na kształtowanie sztuki niderlandzkiej? Omawiając twórczość najbardziej znanych artystów, takich jak Rubens, Rembrandt czy Vermeer, przyjrzymy się różnicom między północą a południem Niderlandów i postaramy się zrozumieć fenomen tej sztuki. Nie zabraknie także tzw. małych mistrzów holenderskich, których prace oglądać możemy m.in. w kolekcji naszego Muzeum.

18 listopada
Rokoko i sztuka XVIII wieku / Paweł Bień
Sztuka XVIII stulecia kojarzy się przede wszystkim z rokokową filuterią, obyczajową swobodą i buduarową dekoracyjnością. Wbrew pozorom jednak, podejmowano wówczas także tematy ważne, ponadto rosła rola krytyki artystycznej i Salonów, zmieniająca charakter relacji między twórcami a odbiorcami. Słowem – działo się wiele rzeczy istotnych dla dalszych dziejów sztuki. Dlaczego ówcześni artyści tak chętnie przedstawiali małpy, co królowało na stołach, jak sztuka wpłynęła na sposoby spędzania wolnego czasu? Na te, i wiele innych pytań, znajdziemy odpowiedzi podczas wykładu.

25 listopada
Sztuka w Polsce w XVII i XVIII wieku / Karolina Zalewska
Sztuka pierwszych dekad XVII wieku w Rzeczypospolitej Obojga Narodów zadziwiała różnorodnością form i stylów. Późny renesans, manieryzm, wczesny barok, a nawet reminiscencje gotyku, interpretowane były tu przez artystów i rzemieślników wywodzących się z południa i północy Europy. Zachodnie idee, wschodnie fascynacje i rodzime upodobania stworzyły specyficzny obraz polskiego baroku, służącego sprawom polityki i religii oraz cieszącego sarmackie oko.

2 grudnia
W sidłach antyku. Klasycyzm XVIII i XIX wieku / Marek Płuciniczak
Choć sztuka starożytna była stałym punktem odniesienia dla architektury epoki nowożytnej, jednak to wiek XVIII przyniósł wręcz obsesyjne zainteresowanie antykiem. Nie bez znaczenia były odkrycia ruin starożytnych miast Herkulanum i Pompejów. Podczas wykładu przyjrzymy się, jak klasycystyczne formy rozprzestrzeniały się z Włoch po całej Europie – od Londynu, przez Paryż i Berlin, po Warszawę i Petersburg. Zastanowimy się też, na ile antyk był modnym kostiumem, w który ubrała się epoka, na ile zaś ucieleśniać miał głębsze, uniwersalne idee.

9 grudnia
Klasycyzm i romantyzm – rozum czy namiętność? / Magdalena Kucza-Kuczyńska
Romantyzm był reakcją na racjonalizm klasycyzmu i odpowiedzią na burzliwe dzieje historii – zwracał się ku emocjom, indywidualizmowi i naturze. Na wykładzie uwidoczniony zostanie kontrast między intelektualnym podejściem do sztuki klasycyzmu a emocjonalnym zaangażowaniem romantyzmu. Omówione zostanie klasycystyczne malarstwo Jacques’a-Louisa Davida oraz Jeana-Auguste’a-Dominique’a Ingres’a, znanego z portretów łączących klasyczną formę z subtelnym orientalizmem. Przyjrzymy się także twórczości m.in. Caspara Davida Friedricha czy Francisca Goi.

16 grudnia
Akademizm i realizm – między ideałem a rzeczywistością / Magdalena Kucza-Kuczyńska
Czy sztuka powinna ukazywać ideał czy prawdę? Spór o to, czym naprawdę jest piękno i misja artysty toczył się w dwóch kluczowych nurtach XIX wieku — akademizmie i realizmie. Poznamy blask i rygor akademickiej sztuki salonowej oraz buntowniczą siłę realizmu, który zszokował współczesnych scenami z codziennego życia. W opowieści pojawią się m.in. Lawrence Alma-Tadema i jego akademicki portret Ignacego Paderewskiego ze zbiorów MNW, oraz Gustave Courbet i Jean-François Millet — artyści, którzy z pasją dokumentowali świat zwykłych ludzi. 

PRZERWA ŚWIĄTECZNA

13 stycznia
Sztuka polska od klasycyzmu do realizmu / Karolina Zalewska
Ostatnie dekady XVIII wieku na ziemiach polskich to czas obfitujący w różnorodne zjawiska artystyczne. Klasycyzm współistniał z późnym barokiem, rokokiem oraz neostylami, które w następnym stuleciu zdominowały antyczne kanony. Akademicy dziewiętnastego wieku toczyli artystyczne spory z romantykami i realistami, praktycznie do końca dzierżąc palmę pierwszeństwa na salonach i w salach wystawowych. Utrata niepodległości przez Rzeczpospolitą odcisnęła trwałe piętno na formach mecenatu, szkolnictwa artystycznego i muzealnictwa. W sposób istotny wpłynęła także na obecność „sprawy polskiej” w sztukach plastycznych.
 
20 stycznia
Architektura wieku pary i żelaza / Marek Płuciniczak
Stereotypowo dziewiętnaste stulecie w architekturze uchodzi za epokę „bez stylu”, okres, w którym architekci ograniczali się do powtarzania konwencji dawnych epok. Równocześnie pojawiają się nowe typy gmachów publicznych – muzea, pawilony wystawiennicze, dworce kolejowe, które dla kolejnych pokoleń stały się symbolami epoki. Przyjrzymy się złożonej problematyce architektury XIX wieku, zwracając uwagę na rolę nowych materiałów i technologii budowlanych, rozwój koncepcji urbanistycznych i stopniową industrializację krajobrazu, znaczenie ideowe neostylów, aż po dawną i współczesną ocenę architektury historyzmu.

27 stycznia
Impresjonizm i postimpresjonizm / Emilia Maryniak
Co to jest impresjonizm? Co decyduje o jego wyjątkowości w historii sztuki europejskiej? Dlaczego był przełomem, po którym nastąpić musiały nowe poszukiwania, określane jako postimpresjonizm? Podczas wykładu przybliżone zostaną najważniejsze cechy, podobieństwa i różnice oraz kluczowi twórcy impresjonizmu i postimpresjonizmu, głównych zjawisk artystycznych drugiej połowy XIX wieku.

3 lutego
Początki fotografii / Emilia Maryniak
Gdzie rozpoczyna się opowieść o potrzebie trwałego zatrzymania widzialnego świata? Co kierowało tymi, którzy jako pierwsi, w wieku XIX, dotarli do technicznych możliwości utrwalenia obrazu wzrokowego? Wykład przybliży najważniejsze zagadnienia towarzyszące początkom medium fotograficznego, którego rola oscylowała pomiędzy dokumentem a artystyczną formą wyrazu.

10 lutego
Secesja i symbolizm końca XIX wieku / Emilia Maryniak
Czy symbolizm możemy nazwać nurtem artystycznym i co odróżnia go od secesji? Jaka była sztuka końca XIX wieku? Intrygująca, wieloznaczna, mroczna, tajemnicza, ale też dekoracyjna, ozdobna i użytkowa. Podczas wykładu przybliżone zostaną najważniejsze zagadnienia i konteksty tego niezwykle bogatego i fascynującego momentu w kulturze europejskiej.

Osoby wykładające

Paweł Bień – historyk sztuki, poeta, publicysta, adiunkt w dziale Dawnej Sztuki Europejskiej Muzeum Narodowego w Warszawie. Autor ponad stu artykułów popularnonaukowych i esejów o malarstwie, kurator wystaw i współtwórca materiałów popularyzatorskich. Wykładał m.in. na zaproszenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Instytutu Pamięci Narodowej.

Magdalena Kucza-Kuczyńska – historyczka sztuki, edukatorka MNW, wykładowczyni na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych i w Wyższej Szkole Artystycznej, autorka tekstów z zakresu antropologii sztuki i arteterapii.

Emilia Maryniak – artystka sztuk wizualnych i historyczka sztuki, absolwentka Chelsea College of Arts w Londynie oraz Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się współczesną metodologią historii sztuki oraz wpływami nauki i filozofii na sztukę XX i XXI wieku.

dr Marek Płuciniczak – historyk sztuki, kurator malarstwa w Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie. Absolwent Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim. Pracę doktorską pt. Kopie w piśmiennictwie o sztuce i praktykach kolekcjonerskich 1550–1650 obronił na Wydziale Nauk o Kulturze UW. W latach 2013–2025 związany z Muzeum Narodowym w Warszawie, gdzie kierował Działem Edukacji. Zajmuje się dawnym malarstwem i grafiką oraz historią nowożytnego kolekcjonerstwa i patronatu artystycznego.

Rita Twardziak – historyczka sztuki, nauczycielka, doktorantka UW, od wielu lat edukatorka w Muzeum Narodowym w Warszawie. Bada sztukę średniowieczną, fascynuje się sztuką współczesną.
Karolina Zalewska – historyczka sztuki, edukatorka MNW, współpracowniczka Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN. Prowadzi firmę specjalizującą się w kwerendach archiwalnych i opracowaniach zabytków na potrzeby badań proweniencyjnych, prac konserwatorskich, projektów architektonicznych i muzealnych.

Koordynacja:  / Dział Edukacji