W królestwie Ozyrysa i Anubisa

Na wystawie przedstawiamy zaledwie część bogatych wierzeń grobowych starożytnych Egipcjan, taką, jaką można zaprezentować w ograniczonej remontem przestrzeni Galerii Sztuki Starożytnej. Zdajemy sobie sprawę, że brak możliwości bezpośredniego kontaktu z zabytkami starożytnego Egiptu, Bliskiego Wschodu, Cypru, Grecji, Etrurii i Rzymu jest przyjmowany z przykrością przez naszych gości, dlatego chcieliśmy w niewielkim stopniu wynagrodzić im tę stratę, urządzając niewielkie cykliczne wystawy, pokazujące najciekawsze aspekty kultury świata starożytnego, jakie możemy zilustrować naszymi zbiorami.

Egipcjanie nigdy nie zaprzestali szukać sposobów pokonania śmierci. Nie odrzucając dawniejszych wierzeń, dodawali nowe. Na pozór sprzeczne ze sobą wyobrażenia, idee wywodzące się z różnych ośrodków teologicznych, fragmenty różnych kompozycji religijnych –  wszystko to można spotkać połączone ze sobą na jednym sarkofagu czy na papirusie mitologicznym, wkładanym do grobu, by ułatwić właścicielowi osiągnięcie życia wiecznego, czy to poprzez zjednoczenie się z bogiem zmarłych Ozyrysem, czy przez przyłączenie do orszaku boga słońca Re.  Egipcjanie pięknie dekorowali swoje grobowce, tworząc w nich obraz swego życia na ziemi, w nadziei, że tak utrwalona codzienność stanie się wiecznością. Mimo chwil zwątpienia, wyrażających się pełnymi pesymizmu wezwaniami do korzystania z ulotnego szczęścia na ziemi, póki życie trwa, nigdy nie stracili nadziei, że uda im się pokonać śmierć i będą trwać w postaci świetlanego, wolnego ducha zwanego ach.

Niezbędnym warunkiem do tego było zachowanie ciała, stąd rozwinęła się sztuka mumifikacji i system chowania ciała nie w jednym, a najczęściej w kilku sarkofagach. Na wystawie pokazujemy różne typy sarkofagów, poczynając od Nowego Państwa aż po Okres Rzymski, fragmenty mumii, a także całą mumię zamkniętą w pięknie malowanym, barwnym kartonażu. Prezentujemy również urny i skrzynki kanopskie na zmumifikowane wnętrzności. Różne aspekty wierzeń grobowych demonstrowane są poprzez amulety, które miały magicznie chronić mumię, figurki uszebti, zastępujące zmarłego w pracy w królestwie Ozyrysa, papirus z Księgą Umarłych, będącą swoistym przewodnikiem po zaświatach, a także obiekty mające magicznie zapewnić zmarłemu pożywienie na wieczność – stół i tacę ofiarną. Główni bohaterowie wystawy – Ozyrys, władca Krainy Umarłych i Anubis, patron mumifikacji – pokazani są w różnych swych wcieleniach.

Bliższe przyjrzenie się scenom dekorującym sarkofag kapłana Amona z XXI dynastii i prezentującym wybrane motywy z przebogatego repertuaru wierzeń i symboli, umożliwia nam wgląd w mentalność starożytnych Egipcjan, z ich nadziejami, obawami i sposobami objaśnienia świata, a zarazem utrwalenia swego bytu w zaświatach.

Kurator: Monika Dolińska, kustosz kolekcji sztuki egipskiej

Program wydarzeń towarzyszących wystawie