Papież awangardy. Tadeusz Peiper w Hiszpanii, Polsce, Europie
Tadeusz Peiper. Heraldo de la vanguardia entre España y Polonia
Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, Madryt:
18 września – 8 listopada 2015
Wystawa prezentuje artystyczne relacje awangardowej sztuki i literatury początków XX wieku, za punkt odniesienia przyjmując twórczość Tadeusza Peipera, wybitnego poety, krytyka i teoretyka sztuki. Przygotowana wspólnie z hiszpańskim środowiskiem kulturalnym, w którym niegdyś aktywnie działał Peiper, podkreśli artystyczne i kulturalne związki obu krajów.
Tadeusz Peiper znany jest w Polsce jako najbardziej prominentna postać środkowoeuropejskiej awangardy i założyciel „Zwrotnicy” (1922). Niewiele osób wie o jego związkach ze środowiskiem awangardy hiszpańskiej i hiszpańskojęzycznej. Lata 1915-1920 spędził Peiper w Madrycie, w otoczeniu silnie związanym z hiszpańskim ultraizmem. W tym czasie w stolicy Hiszpanii przebywali Robert i Sonia Delaunay, Guillermo de Torre, Vicente Huidobro, rodzeństwo Jorge Luis i Norah Borges, Rafael Barradas, a także Polacy – Józef Pankiewicz, Jan Wacław Zawadowski i związani z ultraistami Władyslaw Jahl oraz Marian Paszkiewicz. Peiper – debiutujący jako autor szkiców literackich i dziennikarz wiodących czasopism (El Sol, La Lectura, España i La Publicidad) – utrzymywał także kontakty z Manuelem Azañą czy José Ortegą y Gassetem.
Autorzy wystawy poprowadzą widza przez Paryż 1914 roku, kosmopolityczne, artystyczno-literackie środowisko Madrytu lat 1915-21, poprzez formistyczny i futurystyczny Kraków ku awangardowym utopiom artystycznym i cywilizacyjnym lat 1920-tych aż po ich kres i narastanie katastrofizmów poprzedzający wybuch II wojny światowej. Pokażemy towarzyszący tym procesom żywiołowy rozwój komunikacji i kultury masowej.
Chcemy unaocznić artystyczne alianse i efekty współpracy Peipera z wybitnymi twórcami awangardowymi. W „Zwrotnicy” publikowali Władysław Strzemiński i Kazimierz Malewicz; książki i poezje Peipera ilustrowali Juan Gris, Mojżesz Kisling, Fernand Léger i inni. Pokażemy obrazy, grafiki, rzeźby twórców europejskiej awangardy: obok prac wspomnianych już Malewicza, Grisa, Légera, Strzemińskiego – dzieła Vytautasa Kairiūkštisa, Francisco Boresa, Alberta Gleizesa, Louisa Marcoussisa, Leona Chwistka, Tytusa Czyżewskiego, Tymona Niesiołowskiego, Leona Dołżyckiego, Henryka Stażewskiego, Katarzyny Kobro, Marka Włodarskiego, Mieczysława Bermana. Towarzyszyć im będzie prezentacja awangardowych wydawnictw i filmów.
Kuratorzy wystawy: Monika Poliwka i Juan-Manuel Bonet we współpracy z dr. Piotrem Rypsonem
Od 18 września do 8 listopada 2015 wystawa będzie prezentowana w Real Academia de Bellas Artes de San Fernando w Madrycie.
